7 Haziran milletvekili seçimlerinin ardından 63. Hükümet’i kurmakla görevlendirilen Davutoğlu, dün koalisyon kurulması çalışmaları kapsamında en kritik görüşmeyi gerçekleştirdi. Saat 18.00’de Başbakanlık Resmi konut’ta başlayan görüşmeye Ak Parti adına Başbakan Davutoğlu ve Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik katıldı. Görüşmede CHP adına Genel Başkan Kılıçdaroğlu ile birlikte Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Haluk Koç hazır bulundu. İlk tur görüşmede heyetler liderlerin yanı sıra 5’er kurmay ile bir araya gelmişti.
Davutoğlu, Kılıçdaroğlu’nu konutun kapısında karşıladı. Kılıçdaroğlu makama geçerken, genel müdürlüğü dönemini kastederek, “Tansu Çiller ve Rahmetli Özal da burayı kullanmıştı” dedi. Davutoğlu da, “Burası pek çok açıdan pratik” karşılığını verdi.
35 dakika sonra yemek
Saat 18.05’te başlayan görüşmenin ardından 35 dakika sonra dörtlü yemeğe geçildi. Yemekte, konuklara Konya’nın yöresel çorbası olan Bamya çorbası ikram edildi. Zeytinyağlı tabağı, salata, antrikot ızgara, kek mönüde yer alan yemekler arasındaydı. Kılıçdaroğlu’nun Başbakanlık Resmi Konutu’na Liva Pastanesi’nden çikolata getirdiği öğrenildi. Görüşmenin çok kibar bir atmosferde gerçekleştiği, iki lider arasında nazik bir üslubun söz konusu olduğu bildirildi.
İki lider, koalisyon görüşmeleri kapsamında ilk olarak 13 Temmuz’da CHP Genel Merkezi’nde görüşmüş, Davutoğlu’nun önerdiği, “istikşafi” bazda ön görüşme modelinde mutabakata vararak, yaklaşık 4 hafta karşılıklı görüşmeler gerçekleştirmişti. Çelik ve Koç’un öncülük ettiği heyetler, 35 saati bulan beş ayrı görüşme gerçekleştirmiş, hazırladıkları raporları genel başkanlara sunmuşlardı. İki liderin dünkü görüşmesinde bu raporlar ele alındı. Tarafların, “anlaşılan konular” olarak başlıklanan konularda kısa bir ufuk turu yaptıkları, “Genel başkanların takdirine bırakılacak konular” olarak nitelenen, “seçim barajı”, “yeni Anayasa”, “sosyal denge ağları” gibi başlıklarda uzlaşı aradıkları ve “anlaşılmayan konular” olarak başlıklanan konu başlıklarında da uzun sürecek bir müzakere yürüttükleri belirtildi. İlk olarak Davutoğlu’nun değerlendirmelerini aktardığı daha sonra Kılıçdaroğlu’nun görüşlerini dile getirdiği, Çelik ve Koç’un da sadece görüşmelere ilişkin anımsatmalar için araya girdikleri ifade edildi.
3. görüşme tarihi belirlendi
4 saat 20 dakika süren görüşmenin ardından Kılıçdaroğlu, genel merkeze geçti. Burada kurmaylarıyla bir süre görüşen Kılıçdaroğlu, saat 23.00 sıralarında evine gitti. Bu sırada CHP sözcüsü Koç ilk açıklamayı genel merkezde yaptı. Koç, dün yaşamını yitiren şehitlere rahmet diledikten sonra, şunları kaydetti: Bir demokrasinin olgunluğu, hiç şüphesiz milli iradenin yansıtıldığı seçim sonuçları üzerine demokrasinin esasları doğrultusunda siyaset kurumunun gerekli değerlendirmeleri yaptıktan sonra durumun gerektirdiği çözümü aramaktan geçer.
Davutoğlu’nun bu yöndeki çalışmaları 13 Temmuz’da CHP’yi ziyaretle başlamıştı. Kılıçdaroğlu, bu sürecin başından itibaren sorumluluk üstlenme beyanı ve bu gerçeklerle kişi ve parti çıkarlarını öncelemeden CHP’nin pozisyonunu ülke menfaatlerinin yanında yer almak şeklinde tarif etmişti. Uzun ve zametli bir ön görüşme süreci yaşadık. 5 ayrı görüşme tertip edildi.
İki ayrı siyaset damarı
Ve burada önemli olan tabi iki ayrı siyaset damarının, farklı duyarlılıklar taşıyan iki ayrı siyaset damarının ülkemizin karşı karşıya kaldığı sorunlar karşısında birlikte koalisyon oluşturup oluşturamayacakları konusunda çalışmalar diyebiliriz. Zorlukları olan, farklılıkların ciddi alanlarda temarüz ettiği süreç ama menfaatler temel alındığında bir çok uzlaşılan nokta çıktığı da gerçek. Bizleri yüklenilen sorumluluğu görüyoruz ve CHP olarak gereğini taşımaya çalışıyoruz.
Amacımızın bir kere daha yapıcı, sonuç alıcı ve yaşadığımız, çok boyutlu sorunların aşılmasına katkı sunacak bir hükümet sorumluluğunun oluşmasını kolaylaştırmak olduğunu belirtmek istiyorum. Uzun süren görüşmelerde sayın genel başkanlar ilk defa çeşitli konularda samimi şekilde düşüncelerini ifade ettiler. Perşembe veya cuma günü bir kere daha biraraya gelecekler. Elimizde koalisyonmetre yok, duyarlılıklar var, siyaset kurumunun taşıması gereken ciddi sorumluluk alanları var. İki genel başkanın görüş bildirmesi şeklinde geçti. Biz bir iki noktada bazı açıklamalar yapmamız gerektiğinde devreye girdik. Ülkenin karşı karşıya kaldığı sorunların başında güvenlik sorunları olduğunu hepimiz biliyoruz. Bir an önce geniş profilli, geniş tabanlı bir hükümet yapısına kavuşmasında kolaylık sağlayacağını bu ülkeyi seven herkes düşünüyor.
Orada oluşan fikirlere göre tekrar biraraya gelme ihtiyacı olduğuna göre son değerlendirmeyi genel başkanlar yapacaklardır, bu kadar açık. 35 saat süren bir ön görüşme süreci oldu. Türk demokrasi tarihine baktığınızda iki farklı gelenekten gelen iki büyük siyasi akımın, ciddi sorunların olduğu bir dönemde farklılıklarını en aza indirererek ortak sorumluluk çabası olmasa bu kadar uzun görüşmeler sürmezdi. bugünkü toplantı da bu kadar uzun sürmezdi. Siz mutlaka siyah ya da beyaz yanıt bekliyorsunuz ama siyaset önemli karar alma noktalarında geniş istişare gerektiren bir uğraş alanıdır. Önce Türkiye...”
Geniş bir yelpazede
Toplantıda yapılan anlaşma gereği Koç’un hemen ardından Çelik de Başbakanlık Resmi Konutu’nda açıklama yaptı. Açıklamaların paralelliği, çerçevenin toplantıda belirlendiğini ortaya koydu. “Türkiye’nin hükümetsiz bırakmama sorumluluğu içerisinde verilen sürenin dolmasına yakın, her iki genel başkan en geniş yelpazede çeşitli değerlendirmede bulundular. Geniş bir yelpaze var. Farklı değerlendirmeler olabilir” diyen Çelik, şunları söyledi. Ayrıca istikşafi görüşmelerin neticesinde çıkan tabloyu kendilerine ifade ettiler. Gelinen noktada bugün itibariyle bu görüşme bir sonuca bağlanmış değil. Perşembe yada Cuma bu görüşmenin devamı niteliğinde şu veya bu yönde nihai yönde değerlendirmeye varmak üzere tekrar bir araya gelecekler. Türkiye siyasal hayatında iki ana damarın, iki zıt akımın temsilcisi olan genel başkanların böyle bir sürecin ardından bir araya gelmesi bir ilktir. Başlı başına Türk siyasi hayatı için bir kazanımdır. Derinlemesi pozisyonların görülmesi, değerlendirme yapılması önemlidir. Her iki genel başkan kendi takvimlerine kendi yetkili kurullarına götürecekler. Arkasından da Perşembe ya da Cuma görüşmenin devamı niteliğinde olan ama bir sonuç çıktığına ilişkin nihai değerlendirmeyi yapacaklar. Net bir cevabı perşembe ya da cuma göreceğiz. Sosyolojik olarak zıt kanatların her konuda anlaşması demek tarihin sonunun Türkiye’de gelmesi demektir.”
Son noktaya kadar ilk gündeyiz
“Erken seçim mi koalisyona mı yakınsınız?” sorusuna Çelik, “Son bir nokta koyulana kadar ilk gündeyiz. En geniş yelpazede Türkiye’yi hükümetsiz bırakmamak üzere tüm seçenekler görüşüldü” yanıtını verdi. Çelik, “Hangi konu başlıklarında uzlaşıldığına dair soruya da, “Jenerik bir değerlendirme yapmak doğru değil. Her başlığın içinde uzlaştığınız uzlaşmadığınız konular olur. Bizler çetele tutup sonuca varamayız” yanıtı verdi. “İki taraf da bir istek var mı?” sorusuna da, “Buradaki istek Türkiye için en iyi formülü bulmak. Tabii ki samimi gayret var. Koalisyon olur, başka şey olur, geniş yelpazede başka seçenekler olur bunu nihayetlendiğinde göreceğiz” dedi. “Kısa süreli bir reform hükümetinin” gündemde olup olmadığına ilişkin de Çelik, “En geniş yelpazede bütün konuları gözden geçirdiler” dedi.
CHP için kritik eşik: Samimiyet
CHP kurmaylarının partilerinin yıpranma pahasına bu sürece girdiklerine, kamuoyuna açıkladıkları 14 ilke ve “eğitim”, “dış politika”, “Kürt sorunu”, “yeni anayasa” ve “ekonomi” sorun başlıkları üzerinde ilkesel bir uzlaşı aradıklarına işaret ediyor. CHP kulislerinde, “Davutoğlu’nun samimi olduğu anlaşılırsa koalisyona girilir” görüşü hakimken, Cumhurbaşkan Erdoğan’ın müdahalesi nedeniyle Davutoğlu’nu koalisyonu gerçekleştirme konusunda çekingen davrandığı ifade ediliyor.

Bakanları topladı
Davutoğlu, görüşme öncesi Bakanlar Kurulu’nu toplayarak, gelinen noktayı aralarında üç dönem kuralına takıldıkları için yeniden milletvekili olamayan deneyimli bakanlara da aktardı ve görüşlerini sordu. CHP ile görüşmeleri yürüten heyetin başındaki isim olan Ömer Çelik de Bakanlar Kurulu’na bir sunum yaptı. CHP; görüşmeyi, bugün MYK, yarın olağanüstü milletvekilleri toplantısında değerlendirecek. Kılıçdaroğlu, Parti Meclisi’ni ve il başkanlarını da toplantıya çağıracak. Ak Parti de yetkili kurullarını toplayacak.

Terör de konuşuldu
Davutoğlu’nun önceki gün sosyal medya platformu üzerinden yaptığı, “Tüm siyasi liderleri kamu düzeni, demokrasiyi sahiplenme, silahların bırakılması konularında ortak tavır almaya çağırıyorum” çağrısı üzerine görüşmede artan şiddet olaylarının da gündeme geldiği belirtiliyor. Kılıçdaroğlu da dün sosyal medya üzerinde benzer bir çağrı yapmıştı.

Reform hükümeti ihtimali masada
Kulislere sızan bilgiler ise masaya “4 yıllığına kurulacak hükümet” kararıyla oturan tarafların seçime kadar azınlık hükümeti, geniş tabanlı ve uzun soluklu hükümet, ülkeyi seçime götürecek geniş tabanlı hükümet ve “reform hükümeti” gibi tüm seçenekleri masaya yatırdığını ortaya koydu.
Kulislerde, iki liderin, başta yeni anayasa, seçim kanunları ve bütçe olmak üzere uzlaşılan konularda ortak adım atacak, uzlaşılamayan konuları geri planda bırakacak bir “reform hükümeti” kurulup kurulamayacağına yanıt aradığı yorumları yapıldı. Özellikle Başbakan Davutoğlu’nun ortak adım atabilecek, gerekirse seçime kadar geçecek süreçte süratle uzlaşılan konuları yaşama geçirecek bir hükümete işaret ettiği ifade edildi.
Kılıçdaroğlu’nun da içinden geçilen kritik döneme işaret ederek bu formüle yakın bir çizgide durduğu iddia edildi. İkinci görüşmenin yapılmasına da bu çerçevede karar verildiği kaydedildi. Başta “reform hükümeti” adı verilen model olmak üzere tüm seçeneklerin partilerin yetkili kurullarında bir kez daha tartışılabilmesine olanak yaratmak adına karar verildiği kaydedildi. Taraflardan, “Masadan kalkmak da artık kolay değil” yorumları yapılırken, kulislere, şimdilik erken seçimin daha geride bir ihtimal olduğuna yönelik iddialar yansıdı. Tablo, son görüşmeye kadar olan süreçte netleşecek.

45 günlük sürenin bağlayıcılığı yok
CHP Parti Sözcüsü Koç, 45 günlük yasal sürenin sonuna gelindiğinin anımsatılması üzerine, “Bu sürenin bağlayıcı olmadığını biliyorsunuz. Hemen siyasi bir sonuç çıkarmanın zor olduğu bir süreçten geçtiğimizin farkındayız” dedi.