Karşınızdaki insanın size yalan söyleyip söylemediğini nasıl anlarsınız? Gözleri, yüz ifadesi, beden hareketleri, duruşu ve konuşmasında nelere dikkat etmek gerekir?

Destek Yayınevi’nden çıkan “Külahıma Anlat” adlı kitabıyla beden dili, sözsüz iletişim ve yalan tespiti konusunda bilimsel verilere dayanan bilgileri paylaşan iletişim uzmanı ve aynı zamanda yalan tespit uzmanı olan Emrah Akçay, yalanı yakalamanın 7 yolunu açıklıyor.

En bilindik yalan yakalama yöntemidir ve annelerimizden türemiştir: “Gözlerimin içine bak!”

Yalan söyleyen kişilerin göz temasından kaçınacağı ve gözlerini kaçıracağı teorisinden hareketle ortaya çıkmıştır. Oysa yapılan araştırmalar, normalde yüzde 60 civarında olan göz teması kurma oranının, özellikle planlı söylenen yalanlarda yüzde 75’lere kadar çıktığını ortaya koyuyor. Yani yalancı, inandırmak için daha fazla gözlerinizin içine bakar. Evet, gözler de yalan söyleyebiliyor.

Darwin, beyinden uzaklaştıkça organların daha dürüst olduğunu, çünkü kontrolün zorlaştığını ifade eder. Gerçekten de, sohbet ederken normalde sakin olan bacakların, ufak bir gerginlikte zıplamaya başladığını fark edersiniz. Yapan da fark ettiğinde durur ama gerginlik devam ediyorsa yine başlar. Ayaklara dikkat. Eğer masa ve masa örtüsü arkasındaysa da üzülmeyin, bir yolu var. Omuzlara dikkat, zıplayan bacaklar, omuzların da ritmik bir biçimde hareket etmesini sağlayacaktır.

Beyin bir bilgisayar gibi çalışır, yani RAM bellek zorlandıkça donmalar gözlenir. Yalan söylemek de aslında oldukça zihni zorlayıcı bir uğraştır. Zorlandıkça gözbebeklerimiz büyür, daha az göz kırparız, ellerimizi daha az hareket ettiririz. Anlam veremediğiniz donmalar, yalanın habercisi olabilir.

İnsanlar konuşurken, normal şartlar altında sözlü ve sözsüz dilleri uyum içerisindedir. Yalan söyleme sürecinde bu uyum, yerini uyumsuzluğa bırakır. Başla onaylama hareketi yersiz kullanılabilir örneğin. Gerginliği gizlemenin en bilindik yolu gülümsemedir. Gerçek gülümsemeyi artık herkes biliyor herhalde. Göz kenarlarında karga ayağı çizgilerinin çıkması en belirgin şartıdır gerçek gülümsemenin. Eğer gördüğünüz gerçek gülümseme değilse, konuşma karşınızdaki için pek de hayırlı gitmiyor olabilir. Yalanın gerginliği bastırılmaya çalışılıyor olabilir mi?

Beyin, elektrik enerjisi ile çalışır ve çok çalışan bir mikserin fazla ısınması gibi vücudun ısınmasına yol açabilir. Erkeklerde şapkayı havalandırmak, eğer kravat varsa gevşetmek ya da parmağı yakaya sokarak hava girmesini sağlamak ısınmanın işaretidir. Eğer hava durumundan kaynaklanmıyorsa ve kişinin rahatsızlığı yoksa, bu durum yalanın ipucu olabilir. Koltukaltlarını havalandırmaya çalışmak da yine ısı yükselmesinin habercisidir. Biraz daha o konu üzerinde zorlayabilirsiniz.

Ses tonumuz, iletişimimizin büyük bir yüzdesini kapsar. Karşınızdaki kişinin normalde takındığı ses tonunu hafızanıza alın (ki tanıdığınız bir kişi ise zaten aklınızdadır). Konuşurken ses tonundaki aşırı düşüş ya da tizleşme yalanın en büyük göstergelerinden birisidir. Kişi ya söylediklerinden emin değil ve rahatsızdır, o yüzden ses tonunu alçaltır ya da çirkeflikle yırtmak istiyordur ve bu, ses tonuna yansımıştır. Kulağınızı duymak için değil, dinlemek ve okumak için açın.

Beden duruşu kişiyi çarçabuk ele verebilir. İnsan hoşlandığı ya da istekli olduğu kişilere, nesnelere ya da konulara yaklaşırken, aksi halde uzaklaşır. Mehrabian buna “yakınlık işaretleri” adını verir. Konuşma esnasında size doğru eğilmiş, ayakları ve göğsü sizi gösteren muhatabınız, konu belli bir yere geldiğinde uzaklaşabilir. Ayakta ise gerileyerek, oturuyorsa arkaya yaslanarak, kollarını kavuşturarak, gözlerini daha sık kapatarak kendini gösterebilir. Bu durum kişinin genel hoşnutsuzluğu ve stresini gösterebileceği gibi, aynı zamanda kişinin yalanlarının da işareti olabilir. Dikkat! Alt beynimiz, yalan söylenen kişiyi kendisine tehdit olarak görme ve kaçma eğilimindedir. Mesafe algınızı daima açık tutun ve kişinin ayakuçları ile göğsünün istikametlerini gözlemleyin.